Algemeen

De anus en seksuele ontwikkeling

De sensaties van de anus worden ontdekt in de anale fase. De anale fase komt na de orale fase en gaat vooraf aan de genitale fase. Het is een vroege fase in de seksuele ontwikkeling.

De anale fase

• leeftijd tussen 14-36 maanden
• door ontwikkeling van het zenuwstelsel voelt het kind rond dat de darmen en blaas vol zitten
• het kind leert dat het invloed heeft over de kringspieren, openen en sluiten: de zindelijkheidsfase
• samenhang met de ik-ontwikkeling: nee-zeggen, koppigheidsfase, stout zijn
• de anus is een bron van prettige gevoelens
• pies- en poepwoorden zijn grappig
• poepen is lekker om te doen, kinderen trekken zich terug in zichzelf
• interesse voor billen, kliederspel met zand, water, beginnend onderscheid tussen vies en schoon

Specifiek voor mensen met EMB

Wat is er bekend vanuit de theorie of de praktijk?

Bij mensen met EMB zijn er slechts subtiele signalen zijn die erop wijzen dat de anale fase is aangebroken. Soms is er een brede grijns te zien bij het poepen in de luier. Of er wordt gelachen om een verhaaltje met pies- en poepwoorden. Om de anale fase goed te doorlopen en eventueel door te kunnen groeien naar een volgende fase is het van belang om voldoende ervaringen op te kunnen doen. Eventuele blokkades moeten worden opgeheven.

Medisch kan er een blokkade optreden, nij mensen met EMB is vaak sprake van obstipatie. Dit ontstaat niet alleen door geringe beweging, maar ook als bijwerking van medicatie tegen epilepsie. (Zie ook www.bosk.nl/obstipatie/7547/)
Er worden laxeermiddelen voorgeschreven of er wordt getoucheerd om de ontlasting te halen. Klysma’s of darmspoelingen zijn soms noodzakelijk, maar ook ingrijpend. Zoeken naar alternatieven is wenselijk. Laxerende voeding in combinatie met ontspanning door warmte en beweging. Mensen met EMB kunnen vaak beter poepen als ze in het warme badwater zitten of ze poepen na het paardrijden.

Motorisch kan er een blokkade zijn: mensen met EMB hebben niet altijd de mogelijkheid om controle te krijgen over de sluitspier door beperkte motorische mogelijkheden en het gebruik van luiers. Een deel van de mensen met EMB kan wel controle krijgen over de sluitspier. Dit moet aangeleerd worden, door bijvoorbeeld dagelijks consequent op dezelfde tijdstip op het toilet te zitten. Dit lukt alleen met voldoende tijd en aandacht voor ontspanning en privacy.
Psychisch kan er een blokkade zijn: er kan bijvoorbeeld sprake zijn van angst, depressie of koppigheid. Onderzoek naar de bron van de angst, is die weg te nemen of te behandelen? Het bieden van extra veiligheid, duidelijkheid en meer eigen invloed kan uitkomst bieden.

Mensen met EMB kunnen in een onbewaakt ogenblik met poep smeren, maar dat is niet anders dan een peuter die een interessante ontdekking doet. Wanneer er veel aandacht aan gegeven wordt kan herhaling van dit ongewenste gedrag optreden. Bestraffen heeft in de regel niet heel veel zin. Voorkomen en afleiden werkt beter. Op andere momenten een alternatief aanbieden voor smeren en kliederen is ook een mogelijkheid. Hiervoor wordt sensopathisch materiaal als scheerschuim, vla, modder gebruikt.

Organisatie

Is er voldoende kennis?

• Kennis over het belang van een goed verlopende ontlasting
• Delen van kennis over het ontlastingpatroon met de ouders, de fysiotherapeut of een AVG (arts verstandelijk gehandicapten)
• Delen van kennis en ervaring rondom zindelijkheidstraining
• Delen vankennis en ervaring met werken met sensopathisch materiaal of het materiaal van de methode ‘Ervaar het maar’ zie ook: www.ervaarhetmaar.nl