Algemeen

Wat heeft lichamelijk contact te maken met de seksuele ontwikkeling?

Lichamelijk contact is de basis voor relatievorming. De foetus wordt in de baarmoeder gewiegd en gedragen. De baby wordt rondgedragen, gewiegd in de armen, in een wipstoeltje gelegd of in een wandelwagen gewiegd. Er wordt met jonge kinderen gekroeld en geknuffeld en ouders zijn altijd beschikbaar. Door dit alles komt de hechting tot stand. Dit geeft een gevoel van basisveiligheid en rust. Wanneer een kind gaat kruipen en lopen kan het zelf afstand nemen en toenadering zoeken of gericht een knuffel vragen. Een knuffel krijgen van iemand is een mogelijkheid om op een positieve manier het eigen lichaam te ervaren. Een positieve lichaamsbeleving en positieve lichamelijke ervaringen zijn de basis voor een gezonde seksuele ontwikkeling.

Specifiek voor de persoon met EMB

Hoe kunnen we deze behoefte zien bij mensen met EMB?

Mensen met ernstig meervoudige beperkingen hebben een probleem in het kenbaar maken van de behoefte. Het lijf werkt niet mee en voegt zich niet, ze missen meestal de taal, de reactie komt vaak niet direct na de aanraking. Het is belangrijk om de persoon goed te kennen en de kunst af te kijken bij de ouders of familieleden die hem of haar wel goed kennen. Meestal is ontspanning/aanspanning of een reactie in de mimiek een signaal van waardering of afkeuring van lichamelijk contact.

Casus: Ellis is een jonge vrouw van 24 jaar. Zij kan ontzettend onrustig worden. Vooral als ze bang is of als ze pijn heeft. Ze heeft de ander op dat moment heel erg nodig. Soms kan ze je hand pakken en op haar eigen hoofd leggen of lekker tegen je aan kruipen als je bij haar op de grond zit. Op die momenten heb je een mooi momentje samen, waarbij ze goed reageert op liedjes en samen bewegen.  Als het echter heel slecht met haar gaat, kan ze als ze benaderd wordt beginnen te graaien, haren trekken of slaan.  Als reflex neem je dan afstand. Maar eigenlijk heeft ze op die momenten je nabijheid extra hard nodig. Moeilijk hoor…..

Casus: Yvonne is een meisje van tien jaar oud. Ze huilt veel: meestal om duidelijke lichamelijke redenen, soms omdat ze heel erg moe is en soms omdat ze verdrietig is. Begeleiding doet er alles aan om de lichamelijke redenen weg te nemen of te verlichten. Dit werkt vaak. Wat bijna altijd werkt is haar op schoot nemen: het huilen zakt weg en ze wordt rustig. Op het moment dat ze aan de kant wordt gelegd, zwelt het huilen weer aan.

Waardoor kan een verstoring optreden?

• Negatieve ervaringen met eigen lijf, veel pijn-ervaringen
• Vaak en lang in het ziekenhuis gelegen
• Vergroeiingen van heupen en rug
• Over- of ondergevoelig, aanraking moet heel voorzichtig of heel stevig
• Dosering van eigen handelen is niet goed mogelijk door spasticiteit, pakken wordt knijpen
• De kans op koesteren en knuffelen is beperkt door afstand in begeleiden, grote stoelen, kwijlen
• De mogelijkheid om te wiegen is beperkt door een groot lijf
• Op schoot zitten is niet altijd mogelijk en wordt soms nagelaten omdat het niet zou passen bij de leeftijd
• Een afwijkende reactie op contact (wegkijken, wegduwen)
• Het lichaam van een volwassenen is te groot om nog op schoot te nemen

Wat doet het met mij?

Je kunt je ongemakkelijk voelen bij:
– lichamelijk contact hebben met iemand met een volwassen lijf
– met iemand zwemmen en hem dicht tegen me aan voelen
– met iemand in bad, ook al hebben we beiden badkleding aan

Organisatie
Is er aandacht voor dit onderwerp?
Vanuit visie en beleid van de organisatie worden misschien kansen geboden of restricties opgelegd. Zoek uit of vast ligt welke vorm van lichamelijk contact je mag hebben en waarom wel of niet.